Jazzowe improwizacje

 

Big-band jazzowy

Jazz [czyt. dżez] powstał w Stanach Zjednoczonych na przełomie XIX i XX wieku w wyniku syntezy elementów muzyki zachodnioafrykańskiej i amerykańsko-europejskiej. Nowy gatunek muzyczny odznaczał się pulsacją rytmu, improwizacją oraz indywidualnym kształtowaniem materiału dźwiękowego przez wykonawców jazzowych. Za miejsce narodzin jazzu uznaje się Nowy Orlean, dokąd przez długie lata przybywali emigranci z innych stron świata. Do jego ukształtowania przyczyniły się prawdopodobnie pieśni czarnych niewolników przywożonych z Czarnego Lądu do Ameryki Północnej. Niewolnicy wykonywali pieśni pracy, work songs [czyt. łerk songs] i pieśni religijno-mistyczne — negro spirituals [czyt. negro spiriczuals], oparte na tekstach biblijnych. Work songs i negro spirituals w połączeniu z innymi pieśniami murzyńskimi oraz folklorem amerykańskim stworzyły gatunek muzyczny zwany bluesem [czyt. blusem].

Tadeusz Makowski - Jazz

Z początkiem lat dwudziestych ośrodkiem największej koncentracji muzyków jazzowych w Stanach Zjednoczonych stało się Chicago [czyt. szikago]. Kolejny bardzo ważny etap rozwoju jazzu związany był z Nowym Jorkiem.

W rozwoju jazzu można wyróżnić trzy etapy: okres jazzu tradycyjnego (do 1930 roku), okres swingu (lata 1934-1945), okres jazzu nowoczesnego — modern jazzu (po 1984 roku). W Europie muzyka jazzowa pojawiła się dopiero w 1920 roku, natomiast w Polsce — po II wojnie światowej.

Bessie Smith nazywana "cesarzową bluesa"

Ciekawe!

Nazwa blues pochodzi prawdopodobnie od koloru blue [czyt. blu] - z angielskiego „niebieski", symbolizującego u wielu ludów smutek i żal. Teksty bluesów opowiadały o życiu człowieka, miłości, samotności, a później stały się swoistą krytyką wydarzeń politycznych w Ameryce.

Scott Joplin - Ragetime

Na muzykę jazzową miały wpływ wielkie indywidualności muzyczne, które w niepowtarzalny sposób kształtowały dźwięk, zachwycały techniką wykonawczą. Należeli do nich m.in. trębacze jazzowi — Louis Armstrong [czyt. luis amstrong] i Miles Davis [czyt. majls dejwis], saksofoniści — Charlie Parker [czyt. czarli parker] oraz Stan Getz [czyt. gec], śpiewaczki jazzowe — Bessie Smith [czyt. bessi smit], Ella Fitzgerald [czyt. ella fitdżerald], kierownicy słynnych orkiestr jazzowych — Duke Ellington [czyt. diuk elington], Benny Goodman [czyt. beny gudmen], Glenn Miller.

 Czołówkę polskiego jazzu stanowi m.in. Krzysztof Komeda, Zbigniew Namysłowski, Tomasz Stańko, Jan Ptaszyn Wróblewski, Adam Makowicz, Michał Urbaniak, Leszek Możdżer.

Jazz w muzyce artystycznej

Kompozytorzy muzyki klasycznej i awangardowej często wplatali do swoich utworów elementy jazzu. Utalentowanym twórcą, który nie tylko łączył jazz z muzyką poważną, ale uczynił go wręcz fundamentem kilku swoich utworów symfonicznych o nieprzemijającej wartości, był George Gershwin [czyt. dżordż gerszłin] — amerykański pianista, kompozytor piosenek, muzyki do przedstawień teatralnych i filmów. Sławę i fortunę zyskał już w wieku lat dwudziestu dzięki piosence Swanee [czyt. słoni]. Jednak miejsce wśród najwybitniejszych kompozytorów XX wieku przyniosła mu skomponowana w 1924 roku Błękitna rapsodia na fortepian i orkiestrę. Do innych znaczących dzieł Gershwina zalicza się Koncert fortepianowy F-dur, fantazję Amerykanin w Paryżu, operę Porgy and Bess [czyt. porgi end bes], preludia na fortepian.

George Gershwin - Błękitna rapsodia 

Elementy jazzu spotyka się tez w twórczości innych kompozytorów, m.in.: Claude'a Debussy'ego, Igora Strawińskiego, Dariusa Milhaud [czyi. milo].

Połączenia jazzu z muzyką artystyczną dokonał również Rolf Liebermann [czyt. lieberman] w utworze Koncert na zespół jazzowy i orkiestrę symfoniczną, w którym big-band [czyt. big bend] w składzie cztery trąbki, cztery puzony, pięć saksofonów i grupa instrumentów perkusyjnych gra partie concertino (czyt. konczertino) z towarzyszeniem orkiestry symfonicznej.