Muzyka przełomu XIX i XX wieku

Słuchając utworu Claude Debussy’ego [czyt., kloda debisego] Ogrody w deszczu, przeczytaj fragment wiersza Jarosława Iwaszkiewicza Słota. Czy, Twoim zdaniem, tekst literacki koresponduje z dziełem kompozytora?

Claude Debussy - Ogrody w deszczu

Słota

Poczekaj, poczekaj, jak to brzmi?        Jakaś niejasność w tym tkwi.

Szare kolumny, wietrzny brzęk,            Poczekaj, poczekaj...

śćmiewa ogrody silny deszcz.              Jak to brzmi?...

Brzęk...                                                  Ogrody

Spływają rosą drzewne brwi.                Sous la pluie,

Poczekaj, poczekaj, jak to brzmi?         Claude

To szare smugi dżdżu                            Debussy L...]

grają „Jardins sous la pluie"*                                              Jarosław Iwaszkiewicz

*czyt. Żardę su la pli (Ogrody w deszczu)

Na przełomie XIX i XX wieku w sztuce rozwinął się nowy kierunek zwany impresjonizmem. Jego wybitnym reprezentantem był francuski malarz Claude Monet [czyt. klod mone], autor obrazu Impresja, wschód słońca, od którego tytułu wywodzi się nazwa nowego kierunku w sztuce.

Claude Monet Impresja, wschód słońca

                                    

Impresjonizm w muzyce pojawił się piętnaście lat później niż w malarstwie. Jego najznakomitszym przedstawicielem był Claude Debussy (1862-1918), francuski kompozytor, którego twórczość przez długi czas uchodziła za symbol nowego stylu.

  Marcel Baschet, Claude Debussy

                                                  

 W jego utworach usłyszeć można „grę barw dźwiękowych" uzyskiwaną przez stosowanie nowych współbrzmień I skal oraz zmiennych zestawów instrumentów i rejestrów. Artysta stwarzał subtelne nastroje i wrażenia, zgodne z charakterystycznymi, plastycznymi tytułami, jakie nadawał swym dziełom, np. Popołudnie fauna, Morze, Światło księżyca, Ogrody w deszczu.

Debussy kochał morze, a w dzieciństwie chciał nawet zostać marynarzem. Swoją miłość do morza i wrażliwość na piękno przyrody wyraził w tryptyku symfonicznym Morze. Każda część utworu ukazuje inny obraz morza. W pierwszej części Od świtu do południa na morzu gra instrumentów smyczkowych oddaje ruch morskich fal i odbijające się w nich światło słoneczne, które zmienia się wraz z porami dnia. Część druga Gra fal ukazuje ożywienie oceanu, blask słońca, szum wiatru morskiej bryzy. Część trzecia Rozmowa wiatru z morzem jest dialogiem dwóch żywiołów - wiatru i morskich fal.

Vincent van Gogh, Morze

                                                         

Claude Debussy - Rozmowa wiatru z morzem z tryptyku Morze



Wybitnym przedstawicielem impresjonizmu był również inny francuski kompozytor - Maurice Ravel [czyt. moris rawel]. 

  Maurice Ravel

                                                       

Szczególną popularnością cieszy się jego suita koncertowa Dafnis i Chloe oraz utwór Bolero oparty na motywach muzyki hiszpańskiej. Melodia Bolera powtarzana jest niezmiennie aż siedemnaście razy przez różne instrumenty solowe, grupy instrumentów, a wreszcie przez całą orkiestrę. Stale towarzyszy jej wybijany na werblu taneczny rytm o powtarzającym się dwutaktowym schemacie.

Maurice Ravel - Bolero


CIEKAWOSTKA!

Maurice Ravel był wielkim patriotą. Gdy wybuchła pierwsza wojna światowa, pomimo słabego zdrowia chciał wstąpić do armii, lecz nie został zakwalifikowany. Jednak nadal starał się o przyjęcie do wojska, co udało się rok później. Służył w charakterze kierowcy samochodów transportowych, przewożących amunicję. Szczególnie wrażliwy na okrucieństwa wojny, skomponował po latach Koncert fortepianowy na lewą rękę dla słynnego pianisty Paula Wittgensteina [czyt. pola witgensztajna], który stracił prawą rękę na froncie.

Impresjonizm wytyczył muzyce drogę rozwoju opartą na zupełnie nowych zasadach. Jego celem było malowanie za pomocą dźwięków subtelnych, ulotnych wrażeń i doznań, powstających w kontakcie z naturą. W muzyce polskiej kierunek ten znalazł odzwierciedlenie przede wszystkim w twórczości Karola Szymanowskiego.

Raoul Dufy - Wielka orkiestra

Zaśpiewajcie na koniec piosenkę Chodź, pomaluj mój świat

Chodź, pomaluj mój świat

1.Piszesz mi w liście, że kiedy pada,
Kiedy nasturcje na deszczu mokną,
Siadasz przy stole, wyjmujesz farby
I kolorowe otwierasz okno.

Trawy i drzewa są takie szare,
Barwę popiołu przybrały nieba.
W ciszy tak smutno, szepce zegarek
O czasie, co mi go nie potrzeba.
...
Więc chodź, pomaluj mój świat
Na żółto i na niebiesko,
Niech na niebie stanie tęcza
Malowana twoją kredką.

Więc chodź, pomaluj mi życie,
Niech świat mój się zarumieni,
Niechaj zalśni w pełnym słońcu,
Kolorami całej ziemi.
...
2.Za siódmą górą, za siódmą rzeką,
Twoje sny zamieniasz na pejzaże.
Niebem się wlecze wyblakłe słońce,
Oświetla ludzkie wyblakłe twarze.