Muzyczne batalie

 Zaśpiewaj jedną z najbardziej znanych piosenek z okresu I wojny światowej „Białe róże”.

Przebieg zmagań wojennych, wielkie bitwy czy postacie bohaterskich przywódców były wielokrotnie opisane przez pisarzy i poetów na stronach powieści i strof wierszy. Ma­larze uwieczniali sceny bitewne na płótnach, podkreślając środkami wyrazu artystycznego dramat wojennej zawieruchy, tragizm klęski, ale również radość i łzy zwycięstwa. Moty­wy batalistyczne, pojawiają się również w dziełach muzycznych. Utwory takie opowiadają dźwiękami np. waleczne wydarzenia historyczne kampanii napoleońskiej czy zrywy nie­podległościowe różnych narodów.

Jan Matejko, Jan Sobieski pod Wiedniem, Muzea Watykańskie

Historia pieśni „Marsz, marsz, Polonia” wiąże się z okresem powstania styczniowego. Anonimowy autor napisał tekst do melodii dumki ukraińskiej „Marsz Czachowskiego”, na cześć jednego z dowódców powstania. W późniejszych latach dopisywano kolejne zwrotki, a pieśń zyskiwała coraz większą popularność, np. wśród żołnierzy Legionów Polskich. Ostateczny kształt pieśni ustalił się w latach 20. XX wieku. Pieśń była bardzo popularna wśród młodzieży, a zagraniczna Polonia uznała ją za swój nieoficjalny hymn. W czasie II wojny światowej utwór był jedną z głównych hymnicznych pieśni patriotycznych.

Marsz Polonia

1.Już was żegnam niskie strzechy,
ojców naszych chatki,
Już was żegnam bez powrotu
ojcowie i matki.

Marsz, marsz, Polonio!
Marsz, dzielny narodzie,
Odpoczniemy po swej pracy
W ojczystej zagrodzie.

2.Już was żegnam, bracia, siostry,
Krewni, przyjaciele!
Póki w ręku miecz jest ostry
Nie zginie nas wiele.
Marsz, marsz…

Wybitny polski kompozytor, Ignacy Jan Paderewski z okazji 40. rocznicy wybuchu po wstania styczniowego skomponował Symfonię h-moll Polonia, op. 24. Dzieło ma charakter programowy i w każdej swojej części opisuje muzycznie wybrane wydarzenia z historii naszego kraju. Część pierwsza utworu ilustruje dawną potęgę Rzeczpospolitej, jej boha­terską przeszłość oraz agresję zaborców. Część druga utrzymana w charakterze lirycznej, żałobnej pieśni obrazuje poetyckie cechy narodu polskiego. Część trzecia symfonii przy­pomina O wydarzeniach z powstania styczniowego.

W utworze kompozytor zastosował oryginalne instrumentarium, np. sarusofony instrumenty dęte drewniane o basowym brzmieniu oraz tonitruon - instrument perkusyjny w postaci arkusza blachy, który przy potrząsaniu wydawał odgłos grzmotów. Utwór uzna­ny został przez melomanów za muzyczną refleksję nad losami Polski.

Ludwig van Beethoven [czyt. betowen] w utworze Zwycięstwo Wellingtona [czyt. łelingtona], op 91, czyli bitwa pod Vittorią upamiętnił starcie zbrojne wojsk angielsko-portugalsko -hiszpańskich pod dowództwem księcia Wellingtona z francuską armią Josepha Bonapartego (starszego brata Napoleona Bonapartego), które miało miejsce 21 czerwca 1813 roku. Bitwa zakończyła się klęską francuzów i doprowadziła do prawie całkowitego opuszczenia Hiszpanii przez wojska francuskie.

Utwór Zwycięstwo Wellingtona ma charakter ilustracyjno-programowy. Usłyszeć w nim można odgłosy walki, serie wystrzałów z karabinów, huk armatnich dział, które brzmieniem naśladują instrumenty. Pierwszą wersję utworu Beethoven napisał na panharmonicon, zmechanizowany instrument dęty skonstruowany przez jego przyjaciela, Johanna Nepomuka Malzla wynalazcy metronomu. Później powstała wersja orkiestrowa, która zyskała miano „Symfonii bitewnej". Dzieło zostało entuzjastycznie przyjęte przez słuchaczy i cieszy się zainteresowaniem po dzień dzisiejszy.

Historyczne wydarzenia wojenne związane ze swoim krajem opisuje muzyką Piotr Czaj­kowski w Uwerturze koncertującej Rok 1812, op, 49. Utwór upamiętnia obronę Moskwy przed atakami wojsk Napoleona Bonapartego i niemal w fabularyzowany sposób przedstawia kolejne zdarzenia tej długiej i wyczerpującej ekspansji wojennej, min. najazd Napoleona na Rosję, bitwę pod Borodino, odwrót wyczerpanej chłodem i głodem armii napoleońskiej oraz radość rosyjskiego narodu z odzyskanej wolności. Echa tych wydarzeń kompozytor wyraźnie zaznaczył muzycznymi motywami. Słuchacze w czasie przebiegu utworu słyszą temat Marsylianki symbolizującej pewność zwycięstwa Napoleona Bonapartego, salwy armatnich dział w czasie starć bitewnych lub dzwony cerkwi obwieszczające radość z od­zyskanej wolności. Prawykonanie dzieła Czajkowskiego miało miejsce w 1882 roku w Moskwie. Utwór zyskał dużą popularność, stając się niezwykłą ozdobą wielu koncertów filharmonicznych.